کاروانسرای شاه عباسی؛ استراحتگاهی بر مسیر ابریشم

به گزارش اخبار ساخته ها؛ این‌ کاروانسرا به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده است که ورودی مسافران از ایوان شمالی و ورودی اسب‌ها و گاری‌ها از ایوان جنوبی بود. وقتی از ایوان شمالی وارد آن می‌شوید، با یک حیاط 900 متری روبرو می‌شوید که 21 حجره یا همان اتاق ایوان‌دار در اطراف آن قرار داد تا مردم بتوانند در آن استراحت کنند. پنج بارانداز نیز در این کاروانسرا قرار دارد تا بتوان اسباب و وسائل را به امانت در آن گذاشت و یا نگهبانان جدید و تازه‌نفسی برای کاروان خود انتخاب کرد. 

کمی در کاروانسرا که قدم بزنید! حوضی در میان حیاط می‌بینید که آب آن از یک قنات زیرزمینی تأمین می‌شود. چاهی نیز کمی آن‌طرف‌تر قرار دارد که آب را از همین قنات بیرون می‌آورد و آب مصرفی کاروانسرا را تأمین می‌کند. 

اگر به دیواره‌های اطراف کاروانسرای شاه عباسی دقت کنید، هیچ برج و بارویی برای نگهبانی نمی‌بینید، اما نگران نباشید! زیرا این‌جا در میان شهر قرار دارد و درواقع تنها کاروان‌سرای ایران است که درون شهر ساخته شده و به همین خاطر نگرانی خاصی درباره امنیت آن وجود ندارد. تمام این کاروانسرا با سنگ، آجر و کاه‌گل ساخته شده است. 

کاروانسرای شاه عباسی در طی دوران

تا اواخر دوره زندیه اوضاع کاروانسرا به همین منوال بود و مسافران خسته برای استراحت به آن مراجعه می‌کردند تا اینکه نوبت به قاجارها رسید. 

قاجارها نقشه دیگری برای اینجا داشتند و ناصرالدین شاه قاجار آن را تبدیل به یک پایگاه و دژ نظامی کرد. بعد از مدتی و در سال 1298 و اواخر دوره قاجار نظامیان از این کاروانسرا کوچ کردند و اینجا تبدیل به مدرسه برزگران شد. 

اما دوران قاجار نیز به سر آمد و اکنون نوبت پهلوی‌ها بود تا به سراغ اینجا بیایند. آن‌ها این مدرسه را از این کاروانسرا به محل دانشکده کشاورزی منتقل کردند و این‌جا تبدیل به انبار غلات وزارت کشاورزی شد. اقدامی که باعث شد این بنای تاریخی آسیب زیادی را ببیند. 

کاروانسرای شاه عباسی در دوران معاصر

با اینکه در سال 1356 این مکان به عنوان یک اثر ملی ثبت شد، اما همچنان به عنوان انبار استفاده می‌شد. این مکان تا سال 1370 دراختیار اداره کشاورزی و اصلاح بذر کرج قرار داشت، تا اینکه در سال 1372 سازمان میراث فرهنگی وارد میدان شد و اقدام به مرمت و بازسازی این بنای تاریخی کرد. 

این اوضاع تا سال 1385 ادامه داشت تا اینکه این کاروانسرا به بخش خصوصی واگذار شد و بازسازی مجدد آن تا سال 1392 ادامه داشت. اکنون کاروانسرای شاه‌عباسی کرج تبدیل به یک مجموعه فرهنگی، هنری و تفریحی شده است که می‌توانید در آن صنایع هنری، تالار، سفره‌خانه، رستوران و چایخانه را ببینید. گاهی اوقات نیز نمایشگاه‌های سوغاتی و صنایع دستی در آن برگزار می‌شود. 

کاروانسراهای شاه‌ عباسی زیادی در کشور وجود دارد، اما فکر نکنید که همه آ‌ن‌ها یکی هستند یا شعب مختلف یک کاروانسرا بوده‌اند. تنها وجه اشتراک این کاروانسراها، ساخته شدن آن‌ها در زمان صفویه و به خصوص در زمان شاه عباس صفوی بوده است. کاروانسرای شاه عباسی نیر(اردبیل)، اصفهان، سمنان، قم و بسیاری شهرهای دیگر فقط در اسم شباهت دارند، اما هرکدام هویت مستقلی برای خود دارند. 

انتهای پیام/

منبع خبر: پینورست